برادفورد به دلیل جمعیت زیاد دایاسپورای پاکستانی به برادستان معروف است. از بین جمعیت  ۵۴۷،۰۰۰  نفر ساکنان این شهر حدود ۲۵٫۵٪ معادل ۱۳۹٬۵۰۰ نفر با تبار پاکستانی یا پاکستانی-بریتانیایی هستند. البته بعد از پاکستانی ها به ترتیب جمعیت ایتالیایی ها، هندی ها، اسپانیایی ها و کنیایی ها در این شهر بیشترین مقیم هستند.

 این شهر که در قرن نوزدهم به‌سرعت از یک بازارچه روستایی به «پایتخت پشم» تبدیل شد، ریشه‌های تاریخی و صنعتی عمیقی دارد؛ رشد سریع صنعت نساجی، ساخت کارخانه‌های عظیم و توسعه محله‌های کارگری، این شهر را به‌عنوان یکی از مراکز اصلی انقلاب صنعتی در شمال انگلستان مطرح ساخت. ساخت و توسعه زیرساخت آب و شبکه حمل‌ونقل، ایجاد مجتمع‌هایی مانند سالتایر (Saltaire) توسط تایتوس سالت و معماری برجسته ویکتوریایی، همه از عواملی بودند که برادفورد را به شکل شهری صنعتی و فرهنگی درآوردند. این پیشینه صنعتی تا نیمه قرن بیستم، پایه اقتصاد و بافت شهریِ برادفورد را تشکیل می‌داد و زمینه‌ساز ورود جمعیت‌های تازه‌نفس به شهر شد.

پس از جنگ جهانی دوم و به‌ویژه از دهه ۱۹۵۰ به‌بعد، برادفورد با موج‌های مهاجرتی متنوعی روبه‌رو شد؛ افرادی از کشورهای اروپای شرقی (از جمله لهستان و اوکراین) و به‌مرور از کشورهای جنوب آسیا به‌ویژه پاکستان، هند و بنگلادش به این شهر آمدند. ورود این گروه‌ها، به‌خصوص از خانواده‌ها و کارگران مهاجر، پاسخی بود به نیاز بازار کار پساجنگ و نیز به تغییرات اقتصادی و اجتماعی در سرزمین‌های مبدأ. حضور جمعیت‌های آسیایی، به‌ویژه جامعه پاکستانی‌ها، به‌تدریج شکل‌گیری محله‌ها، کسب‌وکارهای محلی، نهادهای فرهنگی و مذهبی و تنوع فرهنگی گسترده‌ای را در برادفورد پدید آورد.

در میان جوامع پاکستانیِ حاضر در برادفورد، از جمله جمعیت قابل‌توجهی از اهل کشمیر (به‌ویژه کسانی که ریشه در منطقه میرپور و بخش‌هایی از آزادکشمیر دارند) حضور دارند. مهاجرت مردم میرپور و سایر مناطق کشمیر به بریتانیا از سده بیستم و به‌ویژه پس از دهه ۱۹۶۰ به‌علت عوامل گوناگون اقتصادی و پروژه‌هایی مانند ساخت سد مانگلا در پاکستان صورت گرفت؛ بسیاری از این مهاجران ابتدا در صنایع کم‌مهارت و سپس در کسب‌وکارهای خرد (مانند فروشگاه‌های کوچک، رستوران‌ها، خدمات ترابری و تجارت خرد) مشغول شدند. بنابراین از میانه قرن بیستم بخش مهمی از سِیطره اقتصادی خرد و نیز حضور اجتماعی-فرهنگی جامعه پاکستانی در برادفورد را افراد با پیشینه کشمیری شکل دادند و تأثیرات فرهنگیِ آنان در سطح محلی محسوس شد.

اولین جمعیت‌های خارجی که به چشم‌اندازی آشکار در بخش‌هایی از برادفورد تبدیل شدند را نمی‌توان به‌طور قطع فقط به یک گروه اختصاص داد چرا که موج‌های مهاجرتی متفاوت (از اروپا و سپس از جنوب آسیا) در دوره‌های مختلف نقش‌آفرین بودند اما می‌توان گفت که جامعه کشمیری-میرپوری در میان نخستین گروه‌های بزرگِ جنوب‌آسیایی است که حضور مداوم، آشکار و سازمان‌یافته‌ای در نواحی مختلف شهر به‌ویژه در بخش‌هایی از غرب یورک‌شایر برقرار کردند و جایگاه مهمی در بافت اجتماعی و اقتصادی محلی یافتند. حضور فعال این گروه‌ها در بازار کار نساجیِ پیشین، خدمات شهری و بعدها در کسب‌وکارهای مستقل به همراه تشکیل مراکز فرهنگی و مذهبی، به تثبیت حضورشان کمک نمود.

افراد و خانواده‌های کشمیریِ مستقر در برادفورد چه کارهایی انجام دادند و چه نقش‌هایی ایفا کردند؟ نخست، بسیاری به عنوان نیروی کار در کارخانه‌ها و صنایع مرتبط با نساجی و تولید مشغول به‌کار شدند؛ پس از کاهش حجم صنایع بزرگ، برخی به بازار کار خدماتی و کسب‌وکارهای خرد منتقل شدند و فروشگاه‌ها، سوپرمارکت‌ها، رستوران‌ها و واحدهای خدماتی محلی را راه‌اندازی کردند که هم برای خودشان منبع درآمد شد و هم نیازهای محله‌ها را تأمین کرد. دوم، ایجاد و حمایت از مؤسسات و مراکز مذهبی و اجتماعی مانند مساجد، مراکز فرهنگی و انجمن‌های خیریه محلی به پیوند اجتماعی و هم‌افزایی داخلی جامعه کمک کرد. سوم، مشارکت در مناسبات فرهنگی محلی از جمله حضور در جشنواره‌ها، اجرای برنامه‌های ادبی و هنری به زبان‌های مادری (از جمله اردو و زبان‌های محلی کشمیری) موجب غنای فرهنگی شهر شد و نمونه آن را می‌توان در حضور شاعرانی با ریشه کشمیری در رویدادهای محلی دید. این کنش‌ها در کنار فعالیت‌های اقتصادی، به تثبیت جایگاه اجتماعی‌شان در برادفورد انجامید.

نقش فرهنگیِ جامعه کشمیری در برادفورد فراتر از صرفِ فعالیت‌های اقتصادی است: هنرمندان، شاعران و نویسندگانی با ریشه کشمیری در صحنه فرهنگی محلی فعال شده‌اند و در ترویج زبان‌ها و آداب‌ورسم خود سهیم‌اند؛ نمونه‌هایی از این نوع فعالیت‌ها شامل اجرای شعرهای چندزبانه، کارگاه‌های ادبی و مشارکت در جشنواره‌های محلی است که به ایجاد دیالوگ میان گروه‌های فرهنگیِ مختلف شهر کمک می‌کند. این حضور فرهنگی نه‌تنها به تقویت هویتِ جمعی مهاجران انجامید بلکه زمینه‌ای برای آشنایی سایر ساکنان با تنوع زبانی و هنری برادفورد فراهم آورد.

اولین نکته‌ای که باید به آن توجه شود سابقه این شهر است: برادفورد شهری چند فرهنگی با جمعیت قابل توجهی از مهاجران یا فرزندان مهاجران است، به ویژه جمعیت‌هایی با ریشه آسیایی و پاکستانی که در آن حضور دارند. این ویژگی جمعیتی باعث شده آنگونه که گزارش می‌گوید، انتخاب آن به عنوان City of Culture فرصتی برای ابراز هویت فرهنگی اقلیت‌ها نیز باشد.

از دیدگاه اجتماعی، این انتخاب می‌تواند عاملی برای ایجاد همبستگی میان گروه‌های مختلف ساکن در برادفورد باشد. برگزاری رویدادها و جشنواره‌های فرهنگی به شهروندان این امکان را می‌دهد که بیشتر درباره فرهنگ‌ها و پیشینه‌های متفاوت یکدیگر بدانند، با یکدیگر تعامل داشته باشند و این موجب تقویت پیوندهای اجتماعی می‌شود.

از جنبه اقتصادی، انتظار می‌رود که لقب City of Culture به افزایش گردشگری منجر شود: گزارش ذکر می‌کند که میلیون‌ها نفر ممکن است در طول رویدادهای فرهنگی و فستیوال‌ها شرکت کنند و این حضور گردشگرانی را جذب خواهد کرد که برای هتل‌ها، رستوران‌ها، خرده‌فروشی‌ها و سایر کسب‌وکارهای محلی درآمد تازه به همراه می‌آورند.

همچنین گفته شده که ظرفیت‌هایی مانند صنعت هتل‌داری، مدیریت رویدادها و خرده‌فروشی محلی در برادفورد فرصتی برای توسعه بیشتر خواهند داشت و ممکن است سرمایه‌گذاران جدید را علاقه‌مند به ورود نماید. بدین‌ترتیب، این عنوان فرهنگی می‌تواند موجب ایجاد فرصت شغلی جدید نیز بشود.

از دیگر جنبه‌ها، جنبه فرهنگی ـ هنری است: جشنواره‌ها، کنسرت‌ها، نمایشگاه‌ها، نمایش‌های تئاتر و موسیقی، کارگاه‌های آموزشی برای جوانان و برنامه‌هایی برای معرفی تاریخ و میراث محلی در برنامه‌های «سیتی آف کلچر 2025» دیده شده‌اند.

گزارش همچنین به نگرانی‌هایی اشاره می‌کند: برخی افراد معتقدند که باید توجه ویژه‌ای به اقشار کم‌درآمد یا حاشیه‌ای شهر شود تا مطمئن شوند که منافع این پروژه فرهنگی به کل جمعیت برسد، نه فقط طبقات مرفه یا فعالان فرهنگی شناخته‌شده.

از نظر مشارکت، گزارش یادآور می‌شود که مراسم افتتاحیه ممکن است بیش از بیست هزار نفر شرکت داشته باشند، و در آن شاعرانی با ریشه کشمیری زبان نیز حضور داشته‌اند که در زبان مادری خود شعر خوانده‌اند، تا ضمن بزرگداشت فرهنگ خاص خود، مشارکت در فضای عمومی فرهنگی شهر را تجربه کنند.

به علاوه، گفته شده که این فرصت می‌تواند به نسل جوان کمک کند تا ارتباط بهتری با میراث فرهنگی خود برقرار کنند و از این طریق هویت فرهنگی نسل‌های تازه را تقویت نماید.

از سوی دیگر، گزارش بر این موضوع تأکید دارد که برادفورد از میراث تاریخی و فرهنگی نیز برخوردار است؛ برای مثال اشاره به مکان‌هایی مانند میراث جهانی سالتایر (Saltaire)، موزه برونت (Brontë Parsonage Museum) و همچنین فضاهای سبز مانند لیستر پارک (Lister Park) شده است که این اماکن می‌توانند در پس‌زمینه برنامه‌های فرهنگی، نقش‌های مهمی ایفا کنند و به جاذبه برای بازدیدکنندگان تبدیل شوند.

در نتیجه می‌توان گفت که عنوان «City of Culture 2025» برای برادفورد نه فقط یک نماد فرهنگی بلکه یک چارچوب عملیاتی است چارچوبی که اگر به درستی مدیریت شود، می‌تواند تأثیرات بلندمدت زیادی در توسعه پایدار شهری، تقویت فرهنگ محلی، بهبود کیفیت زندگی و ارتقاء فرصت‌های اقتصادی برای ساکنان ایجاد نماید.

همزمان، برای موفقیت بلندمدت چنین طرحی، لازم است مدیریت شهری و سازمان‌های فرهنگی توجه مستمر به تضمین مشارکت عمومی، عدالت در توزیع فرصت‌ها، و حفاظت از میراث فرهنگی و محیط زیست بکنند، تا آنچه آغاز می‌شود به شکلی بماند که پس از پایان سال ۲۰۲۵ نیز اثرات مثبت آن ادامه یابد.

در پایان، می‌توان این نتیجه را گرفت که برادفورد با دریافت عنوان «شهر فرهنگ ۲۰۲۵» در موقعیتی ویژه قرار دارد؛ فرصتی که اگر همراه با برنامه‌ریزی دقیق، مشارکت مردمی و رویکرد همه‌جانبه باشد، می‌تواند الگویی برای سایر شهرها باشد.

منابع:
 

Bradford - Wikipedia

روزنامه جنگ، بریڈ فورڈ سٹی آف کلچر 2025

 BBC News اردو